19 अक्टू॰ 2025
लेखक परिचयः मनोहर चमोली ‘मनु’
जन्म: पलाम. टिहरी गढ़वाल.उत्तराखण्ड
जन्म तिथि: 01-08-1973
शैक्षिक योग्यता: एम॰ए॰ हिन्दी एवं संस्कृत. बी॰एड॰.विधि स्नातक. पत्रकारिता में स्नातकोत्तर डिप्लोमा (स्वर्ण पदक) गुरुकुल कांगड़ी विश्वविद्यालय.हरिद्वार. रेडियो लेखन में स्नातकोत्तर सर्टिफिकेट।
प्रकाशित कृतियाँ:
1. ऐसे बदली नाक की नथ: 2005. पृष्ठ संख्या-20, प्रकाशकः राष्ट्रीय पुस्तक न्यास,नई दिल्ली
2. ऐसे बदला खानपुर: 2006, पृष्ठ संख्या-16, प्रकाशकः राज्य संसाधन केन्द्र (प्रौढ़ शिक्षा) 68/1,सूर्यलोक कॉलोनी,राजपुर रोड,देहरादून।
3. सवाल दस रुपए का (4 कहानियाँ): 2007, पृष्ठ संख्या- 40, प्रकाशकः भारत ज्ञान विज्ञान समिति,नई दिल्ली।
4. उत्तराखण्ड की लोककथाएं (14 लोक कथाएँ)ः 2007, पृष्ठ संख्या- 52, प्रकाशकः भारत ज्ञान विज्ञान समिति,नई दिल्ली।
5. खुशी: मार्च 2008, पृष्ठ संख्या- 16, प्रकाशकः राज्य संसाधन केन्द्र (प्रौढ़ शिक्षा) 68/1,सूर्यलोक कॉलोनी,राजपुर रोड,देहरादून
6. बदल गया मालवा: मार्च 2008, पृष्ठ संख्या-12, प्रकाशकः राज्य संसाधन केन्द्र (प्रौढ़ शिक्षा) 68/1,सूर्यलोक कॉलोनी,राजपुर रोड,देहरादून
7. पूछेरी: 2009,पृष्ठ संख्या-16, प्रकाशकः राष्ट्रीय पुस्तक न्यास,नई दिल्ली
8. बिगड़ी बात बनी: मार्च 2008, पृष्ठ संख्या-12, प्रकाशकः राज्य संसाधन केन्द्र (प्रौढ़ शिक्षा) 68/1, सूर्यलोक कॉलोनी,राजपुर रोड,देहरादून
9. अब बजाओ ताली: 2009, पृष्ठ संख्या-12, प्रकाशकः राज्य संसाधन केन्द्र (प्रौढ़ शिक्षा) 68/1,सूर्यलोक कॉलोनी,राजपुर रोड,देहरादून।
10. व्यवहारज्ञानं (मराठी में 4 कहानियाँ अनुदित,प्रो.साईनाथ पाचारणे): 2012, पृष्ठ संख्या-40, प्रकाशक: निखिल प्रकाशन,राजारामपुरी,8वीं गली,कोल्हापूर,महाराष्ट्र।
11. अंतरिक्ष से आगे बचपन: ( 25 बाल कहानियाँ): 2013, पृष्ठ संख्या-104, आई॰एस॰बी॰एन॰ 978-81-86844-40-3 प्रकाशकः विनसर पब्लिशिंग कम्पनी, 4 डिसपेंसरी रोड,देहरादून।
12. कथा: ज्ञानाची चुणूक (मराठी में अनुदित)ः 2014, पृष्ठ संख्या-16, प्रकाशकः नारायणी प्रकाशन, कादंबरी,राजारामपुरी, 8वीं गली,कोल्हापूर,महाराष्ट्र।
13. कथा: उलटया हाताचा सलाम (मराठी में अनुदित)ः 2014, पृष्ठ संख्या-16, प्रकाशकः नारायणी प्रकाशन, कादंबरी,राजारामपुरी, 8वीं गली,कोल्हापूर,महाराष्ट्र।
14. कथा: पुस्तके परत आली (मराठी में अनुदित)ः 2014, पृष्ठ संख्या-16, प्रकाशकः नारायणी प्रकाशन, कादंबरी,राजारामपुरी, 8वीं गली,कोल्हापूर,महाराष्ट्र।
15. कथा: वाढदिवसाची भेट (मराठी में अनुदित)ः 2014, पृष्ठ संख्या-16, प्रकाशकः नारायणी प्रकाशन, कादंबरी,राजारामपुरी,8वीं गली,कोल्हापूर,महाराष्ट्र।
16. कथा: सत्पात्री दान (मराठी में अनुदित)ः 2014, पृष्ठ संख्या-16, प्रकाशकः नारायणी प्रकाशन, कादंबरी,राजारामपुरी, 8वीं गली,कोल्हापूर,महाराष्ट्र।
17. कथा: मंगलावर होईल घर (मराठी में अनुदित): 2014, पृष्ठ संख्या-16, प्रकाशकः नारायणी प्रकाशन, कादंबरी,राजारामपुरी,8वीं गली,कोल्हापूर,महाराष्ट्र।
18. कथा: सेवक तेनालीराम (मराठी में अनुदित)ः 2014, पृष्ठ संख्या-16, प्रकाशकः नारायणी प्रकाशन, कादंबरी,राजारामपुरी,8वीं गली,कोल्हापूर,महाराष्ट्र।
19. कथा: असा जिंकला उंदीर (मराठी में अनुदित)ः 2014, पृष्ठ संख्या-16, प्रकाशकः नारायणी प्रकाशन, कादंबरी,राजारामपुरी,8वीं गली,कोल्हापूर,महाराष्ट्र।
20. कथा: पिंपलांच झाड (मराठी में अनुदित): 2014, पृष्ठ संख्या-16, प्रकाशकः नारायणी प्रकाशन, कादंबरी,राजारामपुरी,8वीं गली,कोल्हापूर,महाराष्ट्र।
21. कथा: खरं सौंदर्य (मराठी में अनुदित)ः 2014, पृष्ठ संख्या-16, प्रकाशकः नारायणी प्रकाशन, कादंबरी,राजारामपुरी,8वीं गली,कोल्हापूर,महाराष्ट्र।
22. कथा: गुरुसेवा (मराठी में अनुदित)ः 2014, पृष्ठ संख्या-16, प्रकाशकः नारायणी प्रकाशन, कादंबरी,राजारामपुरी,8वीं गली,कोल्हापूर,महाराष्ट्र।
23. कथा: खरी बचत (मराठी में अनुदित)ः 2014, पृष्ठ संख्या-16, प्रकाशकः नारायणी प्रकाशन, कादंबरी,राजारामपुरी,8वीं गली,कोल्हापूर,महाराष्ट्र।
24. कथा: विहिरीत पडलेला मुकुट (मराठी में अनुदित): 2014, पृष्ठ संख्या-16, प्रकाशकः नारायणी प्रकाशन, कादंबरी,राजारामपुरी,8वीं गली,कोल्हापूर,महाराष्ट्र।
25. कथा: शाही भोजनाचा आनंद (मराठी में अनुदित): 2014, पृष्ठ संख्या-16, प्रकाशकः नारायणी प्रकाशन, कादंबरी,राजारामपुरी,8वीं गली,कोल्हापूर,महाराष्ट्र।
26. कथा: कामाची सवय (मराठी में अनुदित): 2014, पृष्ठ संख्या-16, प्रकाशकः नारायणी प्रकाशन, कादंबरी,राजारामपुरी,8वीं गली,कोल्हापूर,महाराष्ट्र।
27. कथा: शेजायाशी संबंध (मराठी में अनुदित): 2014, पृष्ठ संख्या-16, प्रकाशकः नारायणी प्रकाशन, कादंबरी,राजारामपुरी,8वीं गली,कोल्हापूर,महाराष्ट्र।
28. कथा: मास्क रोबोट (मराठी में अनुदित)ः 2014, पृष्ठ संख्या-16, प्रकाशकः नारायणी प्रकाशन, कादंबरी,राजारामपुरी,8वीं गली,कोल्हापूर,महाराष्ट्र।
29. कथा: फेसबुकचा वापर (मराठी में अनुदित)ः 2014, पृष्ठ संख्या-16, प्रकाशकः नारायणी प्रकाशन, कादंबरी,राजारामपुरी,8वीं गली,कोल्हापूर,महाराष्ट्र।
30. कथा: कलेचा सन्मान (मराठी में अनुदित)ः 2014, पृष्ठ संख्या-16, प्रकाशकः नारायणी प्रकाशन, कादंबरी,राजारामपुरी,8वीं गली,कोल्हापूर,महाराष्ट्र।
31. कथा: सेवा हाच धर्म (मराठी में अनुदित)ः 2014, पृष्ठ संख्या-16, प्रकाशकः नारायणी प्रकाशन, कादंबरी,राजारामपुरी,8वीं गली,कोल्हापूर,महाराष्ट्र।
32. कथा: खोटा सम्राट (मराठी में अनुदित)ः 2014, पृष्ठ संख्या-16, प्रकाशकः नारायणी प्रकाशन, कादंबरी,राजारामपुरी,8वीं गली,कोल्हापूर,महाराष्ट्र।
33. कथा: ई साईबोर्ग दुनिया (मराठी में अनुदित)ः 2014, पृष्ठ संख्या-16, प्रकाशकः नारायणी प्रकाशन, कादंबरी,राजारामपुरी,8वीं गली,कोल्हापूर,महाराष्ट्र।
34. कथा: पाहुण्यांचा सन्मान (मराठी में अनुदित)ः 2014, पृष्ठ संख्या-16, प्रकाशकः नारायणी प्रकाशन, कादंबरी,राजारामपुरी,8वीं गली,कोल्हापूर,महाराष्ट्र।
35. जीवन में बचपन: ( 30 बाल कहानियाँ)ः 2015, पृष्ठ संख्या-120, आई॰एस॰बी॰एन॰ 978-81-86844-69-4 प्रकाशकः विनसर पब्लिशिंग कम्पनी,4 डिसपेंसरी रोड,देहरादून।
36. उत्तराखण्ड की प्रतिनिधि लोककथाएं (समेकित 4 लोक कथाएँ): 2015, पृष्ठ संख्या-192, प्रकाशकः समय साक्ष्य,फालतू लाइन,देहरादून।
37. रीडिंग कार्ड: 2017, ऐसे चाटा दिमाग, किरमोला आसमान पर, सबसे बड़ा अण्डा, ( 3 कहानियाँ ) प्रकाशक: राज्य परियोजना कार्यालय,उत्तराखण्ड
38. चित्र कथा: पढ़ें भारत के अन्तर्गत 13 कहानियाँ, वर्ष 2016, प्रकाशकः प्रथम बुक्स,भारत।
39. चाँद का स्वेटर: 2012,पृष्ठ संख्या-24,पिक्चर बुक, आई॰एस॰बी॰एन॰ 978-93-81038-40-6 प्रकाशक: रूम टू रीड, इंडिया।
40. बादल क्यों बरसता है?: 2013,पृष्ठ संख्या-24,पिक्चर बुक, आई॰एस॰बी॰एन॰ 978-93-81038-79-6 प्रकाशकः रूम टू रीड, इंडिया।
41. जूते और मोजे: 2016, पृष्ठ संख्या-24, पिक्चर बुक, आई॰एस॰बी॰एन॰ 978-93-84697-97-6 प्रकाशकः रूम टू रीड, इंडिया।
42. अब तुम गए काम से: 2016,पृष्ठ संख्या-24,पिक्चर बुक, आई॰एस॰बी॰एन॰ 978-93-84697-88-4 प्रकाशकः रूम टू रीड, इंडिया।
43. चलता पहाड़: 2016,पृष्ठ संख्या-24,पिक्चर बुक, आई॰एस॰बी॰एन॰ 978-93-84697-91-4 प्रकाशक: रूम टू रीड, इंडिया।
44. बिल में क्या है?ः 2017,पृष्ठ संख्या-24,पिक्चर बुक, आई॰एस॰बी॰एन॰ 978-93-86808-20-2 प्रकाशक: रूम टू रीड, इंडिया।
45. छस छस छस: 2019, पृष्ठ संख्या-24,पिक्चर बुक, आई॰एस॰बी॰एन॰ 978-93-89202-63-2 प्रकाशक: रूम टू रीड, इंडिया।
46. कहानियाँ बाल मन की: 2021, पृष्ठ संख्या-194, आई॰एस॰बी॰एन॰ 978-93-91081-23-2 प्रकाशकः श्वेतवर्णा प्रकाशन,दिल्ली
47. पहली यात्रा: 2023 पृष्ठ संख्या-20 आई॰एस॰बी॰एन॰ 978-93-5743-178-1 प्रकाशक: राष्ट्रीय पुस्तक न्यास, भारत
48. कथा किलकारी: दिसम्बर 2024, पृष्ठ संख्या-60, आई॰एस॰बी॰एन॰ 978-93-92829-39-0 प्रकाशक: साहित्य विमर्श प्रकाशन
49. कथा पोथी बच्चों की: फरवरी 2025, पृष्ठ संख्या-136, विनसर पब्लिकेशन,देहरादून, उत्तराखण्ड, आई॰एस॰बी॰एन॰ 978-93-93658-55-5
विशेष विवरण:
ऽ कहानी ‘फूलों वाले बाबा’ उत्तराखण्ड में कक्षा पाँच की पाठ्य पुस्तक ‘बुराँश’ में शामिल।
ऽ सहायक पुस्तक माला भाग-5 में नाटक मस्ती की पाठशाला शामिल।
ऽ मधुकिरण भाग पांच में कहानी शामिल।
ऽ परिवेश हिंदी पाठमाला एवं अभ्यास पुस्तिका 2023 में संस्मरण खुशबू आज भी याद है प्रकाशित
ऽ पावनी हिंदी पाठ्यपुस्तक भाग 6 में संस्मरण ‘अगर वे उस दिन स्कूल आते तो’ प्रकाशित। (नई शिक्षा नीति 2020 के आलोक में।)
ऽ हिमाचल सरकार के प्रेरणा कार्यक्रम सहित पढ़ने की आदत विकसित करने संबंधी कार्यक्रम के तहत छह राज्यों के बुनियादी स्कूलों में 13 कहानियां शामिल।
ऽ राजस्थान, एस.सी.ई.आर.टी द्वारा 2025 में विकसित हिंदी पाठ्यपुस्तक नन्हे कदम में कक्षा पहली में कहानी ‘चलता पहाड़’ सम्मिलित।
ऽ राजस्थान, एस.सी.ई.आर.टी. द्वारा 2025 में विकसित हिंदी पाठ्यपुस्तक ‘हिन्दी सुमन’ में कक्षा तीसरी में कहानी ‘मैं स्कूल कब जाऊँगी’ सम्मिलित।
ऽ राजस्थान, एस.सी.ई.आर.टी द्वारा 2025 में विकसित हिंदी पाठ्यपुस्तक की कक्षा चौथी में निबंध ‘इसलिए गिरती हैं पत्तियाँ’ सम्मिलित।
ऽ बीस से अधिक बाल कहानियां असमियां और बंगला में अनुदित।
ऽ गंग ज्योति पत्रिका के पूर्व सह संपादक।
ऽ ज्ञान विज्ञान बुलेटिन के पूर्व संपादक।
ऽ पुस्तकों में हास्य व्यंग्य कथाएं, किलकारी, यमलोक का यात्री प्रकाशित।
ऽ ईबुक ‘जीवन में बचपन प्रकाशित।
ऽ पंचायत प्रशिक्षण संदर्शिका, अचल ज्योति, प्रवेशिका भाग 1, अचल ज्योति भाग 2, स्वेटर निर्माण प्रवेशिका लेखकीय सहयोग।
ऽ उत्तराखण्ड की पाठ्य पुस्तक भाषा किरण, हँसी-खुशी एवं बुराँश में लेखन एवं संपादन।
ऽ विविध शिक्षक संदर्शिकाओं में सह लेखन एवं संपादन।
ऽ अमोली पाठ्य पुस्तक 8 में संस्मरण-खुशबू याद है प्रकाशित।
ऽ उत्तराखण्ड के शिक्षा विभाग में भाषा के शिक्षक हैं।
ऽ वर्तमान में: रा.इं.कॉ.कालेश्वर,पौड़ी गढ़वाल में नियुक्त हैं।
विशेष पुरस्कार एवं सम्मान-
ऽ राज्य संसाधन केन्द्र,देहरादून उत्कृष्ट साक्षरता सेवा सम्मान वर्ष 2000
ऽ गुरुकुल कांगड़ी विश्वविद्यालय का हिन्दी पत्रकारिता स्नातकोत्तर डिप्लोमा में हरिश्चन्द्र सिंह भाटी स्मृति स्वर्ण पदक 2001
ऽ राष्ट्रीय मुक्त विद्यालय की दूरस्थ शिक्षा विधा के लिए पाठ्यक्रम निर्माण में लेखक वर्ष 2002
ऽ हरियाणा सामुदायिक वानिकी परियोजना संबंधी मैनुवल सामग्री में लेखक 2006
ऽ एस.सी.ई.आर.टी.उत्तराखण्ड की कक्षा1,2,3 एवं 6 की पाठ्य पुस्तक लेखन में लेखक वर्ष 2005
ऽ एस.सी.ई.आर.टी.उत्तराखण्ड की नवीन पाठ्य पुस्तकों में लेखन, सम्पादन व परिष्करण वर्ष 2009-10
ऽ पं.प्रताप नारायण मिश्र बाल साहित्य सम्मान,उ.प्र.वर्ष 2011ं
ऽ बाल प्रहरी,उत्तराखण्ड, बाल साहित्य सम्मान वर्ष 2014
ऽ राष्ट्रीय सेवा योजना,पौड़ी गढ़वाल सक्रिय भागीदारी सम्मान 2014
ऽ एस.सी.ई.आर.टी.उत्तराखण्ड द्वारा गढ़वाली,कुमाउँनी, जौनसारी, रं लोकभाषाओं का प्रथम पाठ्यक्रम निर्धारण में लेखन वर्ष 2016
ऽ पौड़ी गढ़वाल की प्राथमिक कक्षाओ में गढ़वाली भाषा की पाठ्य पुस्तक निर्माण में लेखक वर्ष 2019
ऽ बाल साहित्य और हिन्दी के उन्नयन हेतु सांसद स्थानीय क्षेत्र,गढ़वाल, पुस्तक वितरण सम्मान समारोह वर्ष 2023
ऽ एन.सी.ई.आर.टी.कृत बाल पत्रिका फिरकी बच्चों की रूपरेखा निर्माण में लेखन,संदर्भ व्यक्ति वर्ष 2026
ऽ राजस्थान साहित्य परिषद् टाबर टोली बाल साहित्य सम्मान 2024
सम्पर्कः गुरु भवन, पोस्ट बॉक्स-23 पौड़ी, पौड़ी गढ़वाल.उत्तराखण्ड 246001.उत्तराखण्ड.
मोबाइल एवं व्हाट्सएप-7579111144
ई-मेल: chamoli123456789@gmail.com
सदस्यता लें
टिप्पणियाँ (Atom)